ANA در آزمایش خون یا آنتی بادی های ضد هسته ای گروهی از پادتن های خود ایمنی هستند که بیشتر در بیماری لوپوس مثبت میشوند. ANA در آزمایش افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی دیگری نیز مثبت میشود. در این مطلب به بررسی این آزمایش خون میپردازیم و در پایان میبینیم که افزایش و مثبت شدن آن چه معنایی میتواند داشته باشد.
ANA در آزمایش خون چیست؟
ANA در آزمایش همانطور که گفته شد مخفف Antinuclear Antibody یعنی آنتی بادی هی ضد هسته میباشد. سیستم ایمنی بدن ما به طور کلی به طرق مختلفی با عوامل بیگانه و بیماری زا مقابله میکند که تولید پادتن های یا آنتی بادی ها یکی از راه های آن است. آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که سلول های ایمنی پلاسماسل تولید میکنند و این آنتی بادی ها به عوامل بیگانه متصل میشوند و باعث مرگ یا پاکسازی ان ها میشوند.
حال گاهی سیستم ایمنی به دلایل مختلفی دچار اختلال میشود و شروع به ترشح آنتی بادی علیه عوامل خودی میکند که در این حالت بیماری هایی ایجاد میشوند که به آن ها بیماری های خود ایمنی گفته میشود. ANA در آزمایش خون نیز نمایانگر آنتی بادی هایی است که علیه هسته سلول ها ترشح میشوند و سلول های خودی را مورد حمله قرار می دهند.
بیماری های خودامنی طیف وسیعی دارند و میتوانند بسیاری از ارگان ها و سیستم های بدن را درگیر کنند و بیماری های زیادی را ایجاد کنند. میزان ANA به طور خاص در بعضی از بیماری های خود ایمنی افزایش می یابد و میتوان از سنجش آن به عنوان کلید تشخیصی برای آن بیماری ها استفاده کرد که در ادامه به بررسی آن ها نیز خواهیم پرداخت. البته باید توجه داشت که در شرایط مختلفی مانند مصرف دارو ها و یا حتی سرطان ها هم ممکن است سطوح ANA در آزمایش مثبت شود. بنا بر این صرفا با معاینه و بررسی تمامی جنبه های مختلف میتوان مثبت شدن ANA در آزمایش خون را به شرایط یا بیماری خاصی نثبت داد.
ANA در آزمایش خون چرا سنجیده میشود؟
همانند تمامی آزمایش های دیگر، سنجش ANA در آزمایش نیز برای کمک به تشخیص بیماری هایی که با افزایش این پادتن ها در خون در ارتباطند استفاده میشود. همانطور که گفته شد، در شرایط گوناگونی ANA در آزمایش افزایش می یابد. اما به طور کلی این آزمایش هنگامی درخواست میشود که شخص علائم مرتبط به بیماری های خود ایمنی را داشته باشد یا در آزمایش های دیگری فاکتور های خود ایمنی دیگری مثبت شده باشند و پزشک برای افتراق آن ها ANA را در آزمایش خون درخواست کرده باشد.
هدف از انجام این آزمایش شناسایی و اندازه گیری آنتی بادی های علیه هسته سلول یا ANA در خـون مـی باشـد. وجود آنتی بادی ANA بیشتر مشخصه ی بیماری لوپوس است، اما در بیماران مبتلا به دیگر بیماری های اتوایمیون و نیز در موارد نادر در افراد سالم نیز یافت می شود. وجود ANA در خون، شاخص و نشانگر وجود واکنش های خودایمنی در بدن می باشد. با توجه به علایم بیمار و تشخیص های افتراقی، آزمایش ANA معمولاً همراه با آزمایشات دیگـر مانند ANCA، AMA، Anti CCP و… بـه منظـور تشخیص بیماریهای اتوایمیون درخواست می شود. همچنین مواردی مانند CRP و ESR در آزمایش خون نیز برای بررسی وجود التهاب نیز ممکن است سنجیده شوند. بیماری های اصلی که ممکن است ANA برای تشخیص آن ها درخواست شود عبارتند از:
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
- آرتریت روماتوئید
- اسکلرودرمی
- سندرم شوگرن
- پلی میوزیت
- و…
همچنین وجود علائم زیر ممکن است شک به بیماری خود ایمنی را تقویت کند و پزشک را مجاب کند که برای تشخیص ANA در آزمایش خون به همراه فاکتور های دیگری سنجیده شود:
- تب خفیف
- خستگی و ضعف مداوم
- التهاب و در مفاصل
- راش های قرمز پوستی
- حساسی پوست به نور
- ریزش مو
- درد عضلانی
- بی حسی یا گزگز در درست و پا
- آسیب بافتی به ارگان های مختلف بدن مانند ریه، قلب، کلیه و…
شرایط و نحوه انجام آزمایش
همانطور که گفته شد ANA در آزمایش در نمونه خون سنجیده میشود که نمونه خون مناسب نمونه سیاهرگی است که معمولا از سیاهرگ بازویی گرفته میشود. برای انجام این تست به تنهایی نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست اما ممکن است به دلیل درخواست تست های دیگر همزمان نیاز به رعایت مواردی باشد که باید از پزشک مربوط یا آزمایشگاه پرسیده شود.
البته لازم به ذکر است که با توجه به اینکه بعضی از دارو ها میزان ANA در آزمایش خون را افزایش میدهند یا اینکه باعث تداخل در نتیجه آزمایش میشوند، لذا باید تمامی دارو های مصرفی به پزشک اطلاع داده شوند تا در صورت نیاز قبل از آزمایش مصرف آن ها محدود یا قطع گردد.
تفسیر نتیجه ANA در آزمایش خون
همانطور که پیشتر گفته شد، میزان ANA در آزمایش ممکن است به دلایل مختلفی مثبت شود یا حتی شخص بدون اینکه بیمار باشد دارای سطوح مثبت از این آنتی بادی در خون خود باشد. لذا صرفا به مثبت بودن این تست به تنهایی نمیتوان برای تشخیص هیچ چیزی اکتفا نمود و باید حتما شرایط فیزیکی شخص، علائم و نتیجه سایر تست های مرتبط نیز لحاظ گردد.
متود های مختلفی برای سنجش ANA در آزمایش خون وجود دارد که هر آزمایشگاهی ممکن است از متود خاصی استفاده کند. لذا میزان دقیق و خاصی برای نرمال بودن یا غیر طبیعی بودن این تست نمیتوان ذکر کرد و باید به رنج نرمالی که آزمایشگاه ارائه میکند دقت نمود. با این وجود به طور کلی دو روش زیر بیشتر استفاده میشوند که البته همین دو روش هم ممکن است در ازمایشگاه های مختلف رفرنس رنج های مختلفی ارائه کنند:
- روش IFA یا روش سنجش به طریق فلوئورسنت غیرمستقیم که رنج نهایی به تیتر گزارش میشود که به شکل نسبت است. هرچه میزان در این روش بالا تر باشد، نشاندهنده بالا بودن میزان ANA در آزمایش است.
- روش ایمونوئسی که ممکن است ELISA یا EAI استفاده شود. در این روش مقدار سنجیده شده به شکل یک عدد مطلق گزاش میشود که درواقع میزان انتی بادی های سنجیده شده است.
- همچنین علاوه بر دو روش بالا ممکن است نتیجه نهایی به شکل کیفی نیز درج شود. برای مثلا به شکل مثبت، خیلی مثبت یا منفی.
در هردو روش بالا درواقع مثبت شدن تست است که برای ما اهمیت دارد. بالا بودن زیادی ANA در آزمایش قویاً به نفع وجود بیماری های خود ایمنی است. مثبت شدن نتیجه ی تست ANA می تواند نشان دهنده ی وجود یک بیماری اتوایمیون در بدن باشد، هرچند که انجام آزمایشات تکمیلی برای تشخیص نهایی ضروری است.
ANA در آزمایش ممکن است در افراد سالم و بدون هیچ گونه سابقه ی بیماری نیز مثبت شود، اگرچه نادر است اما این گونه موارد مثبت کاذب با افزایش سن افزایش می یاید. مواردی ثبت شده اند که در آن ها نتیجه ی تست ANA حتی پیش از ظاهر شـدن علایم بیماری مثبت بوده و علایم بیماری با گذشت زمان در شخص نمایان شده است. نتیجه ی مقادیر آزمایش ANA در بیشتر موارد در کنار نتایج دیگر آزمایشات مربوطه بررسی و تفسیر می شود. در افراد مبتلا به لوپوس، نتیجه ی مثبت ANA در آزمایش خون در کنار نتایج سایر آزمایشات دارای ارزش تشخیصی می باشد. .و به طور کلی در ۹۴ درصد افرادی که مبتلا به لوپوس هستند ANA مثبت است.
ANA در آزمایش ممکن است در صورت وجود بیماری های زیر مثبت شود
- لوپوس فعال: ۹۹ درصد موارد
- لوپوس غیرفعال: ۹۵ درصد موارد
- لوپوس ناشی از مصرف دارو: ۹۹ درصد موارد
- بیماری های بافت همبند (Mixed connective tissue disorders)
- اسکلرودرمی (Scleroderma)
- سندروم شوگرن (sjogren syndrom)
- آرتریت روماتوئید
- هپاتیت مزمن خودایمنی
- زنان سالم: ۴ تا ۵ درصد موارد
- بیماری رینود (Raynaud’s disease)
- واسکولیت نکروزان (Necrotizing vasculitis)
- بیماریهای عفونی مانند توبرکلوز، هپاتیـت ویروسی مـزمن فعـال (Chronic active hepatitis)، اندوکاردیت باکتریایی تحت حاد (Subacute Bacterial Endocarditis) و عفونت با ویروس HIV
- دیابت نوع ۱
- مولتیپل اسکلروز (MS)
- فیبروز ریه (Pulmonary fibrosis)
- بارداری
- افراد مسن و بـدون وجود هیچ بیماری خاص
همانطور که دیدیم لیست بالا را بیشتر بیماری های خود ایمنی تشکیل میدهند. در واقع در بیماری های خودایمنی ممکن است گروهی از فاکتور ها و پادتن های مختلف همزمان با هم افزایش یابند یا مثبت شوند که همه این موارد به فیزیوپاتولوژی بیماری های خودایمنی برمیگردد که چگونه سیستم ایمنی به خود بدن و سلول های خودی حمله میکند.
ANA مرتبط با مصرف دارو ها
مصرف داروهای زیر می تواند باعث مثبت شدن ANA در آزمایش شود:
- Chlorpromazine
- Lithium carbonate
- Practolol
- Sulfonamides
- Griseofulvin
- Captopril
- Propilthiouracil
مصرف داروهای زیر ممکن است علائم شبه لوپوس ایجاد کند:
- پروکائین آمید
- هیدرولازین
- پنی سیلامین
- ایزونیازید
- سولفوسالازین
- کوئیتیدین
- فنیتوئین
- پریمیدون
- متیل دویا
- مینوسیکلین
- کاربامازيین
- کلورپرومازین
سلام من می‌خواهم یه آزمایش کامل از بافت همبند داشته باشم کدام آزمایش باید انجام بشه ،من یه مشکل نادر دارم و غیر طبیعی ،یعنی یکپارچگی بدنم حفظ نمیشه
به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید در صورت صلاحدید آزمایشهای لازم را برای شما درخواست خواهد کرد
خدا خیرتون بده نزدیک به ۱۵ ساله که درگیری بیماری شدم که منو از زندگی عادیم خارج کرده نمی دونم باید چکار کنم خیلی خیلی کمک کردید واقعا نمی دونستم به کجا و چه دکتری مراجعه کنم خدا خیرتون بده ،یه دنیا ممنون
ممنون واقعا نمی دونستم به چه دکتری مراجعه کنم واقعا نمی دونید چقدر به بنده کمک کردید.سپاس 🙏🙏
سلام موفق باشید