BUN در آزمایش یا نیتروژن اوره خون یک تست است که معمولا همراه با کراتینین برای سنجش سلامت کلیه و کبد انجام میشود. BUN یا نیتروژه اوره خون یکی از مواد دفعی است که در ضمن متابولیسم پروتئین ها در بدن ایجاد میشود و توسط کلیه ها دفع میشود. حال اگر عملکرد کلیه ها دچار مشکل باشد، میزان BUN در آزمایش افزایش می یابد.
هدف از سنجش BUN در آزمایش چیست؟
هدف از انجام این تست اندازه گیری مقدار نیتروژن اوره در خون است. نیتروژن به صورت آمونیاک در اثر تجزیه ی پروتئین ها در کبد تولید می شود، نیتروژن با دیگر مولکول ها در کبد ترکیب شده و «اوره» تشکیل می شود. اوره ماده ی زائدی است که پس از فیلتر شدن از کلیه از طریق ادرار دفع می گردد.
سنجش BUN در آزمایش معمولا جزئی از تست های چک آپ یا غربالگری است که برای سنجش سلامت کلیه انجام میشود. به طور کلی از این تست برای سه هدف استفاده میشود:
- تشخیص: در صورت بالا بودن این آزمایش و علائم و معاینه فیزیکی، میتوان بیماری های مختلف کلیه را تشخیص داد
- غربالگری
- پیگیری روند بیماری و درمان: با سنجش BUN در آزمایش میتوان بررسی کرد که ایا بیماری کلیوی حاضر رو به بهبود است یا خیر. همچنین کفایت درمان را نیز میتوان با سنجش این فاکتور در خون اندازه گیری کرد.
چه زمانی این آزمایش انجام میشود؟
همانطور که گفتیم از سنجش BUN در آزمایش برای بررسی سلامت کلیه استفاده میشود لذا در صورتی که شک به بیماری کلیوی وجود داشته باشد از این تست استفاده میشود. در صورتی که یکی از شرایط زیر داشته باشید ممکن است نیاز به چک BUN در آزمایش خونتان داشته باشید تا از نظر سلامت کلیه هایتان مطمئن شوید:
- سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
- دیابت
- فشار خون
- بیماری قلبی
همچنین درصورت وجود علائم زیر نیز ممکن است نیاز به انجام این تست داشته باشید:
- خستگی
- بی اشتهایی
- تکرر ادرار
- عدم تمرکز
- بی خوابی
- ورم اندام ها خصوصا پا ها
- خون در ادرار
- ادرار تیره رنگ
- سوزش ادرار
- کم بودن میزان ادرار شبانه روزی
- درد پهلو ها
- و…
شرایط و چگونگی انجام آزمایش
برای سنجش BUN در آزمایش نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست اما چون معمولا این تست به تنهایی درخواست داده نمیشود لذا ممکن است سایر تست های همراه نیاز به شرایط بخصوص خود را داشته باشند. نمونه دریافتی نیز خون سیاهرگی است. در صورتی که دارویی مصرف میکنید حتما قبل از انجام ازمایش به پزشک خود اطلاع دهید.
تفسیر نتایج آزمایش BUN
به طور عمومی میزان نرمال BUN در آزمایش ۷-۲۰ mg/dl است که ممکن است در آزمایشگاه های مختلف این رنج کمی متفاوت باشد. نرمال بودن BUN در آزمایش شما لزوما نمیتواند به این معنی باشد که هیچ مشکلی وجود ندارد. همچنین مقادیر بالا و پایین این فاکتور در خون نیز همیشه به معنای وجود بیماری نیستند. موارد زیر ممکن است بر سطوح BUN در آزمایش تاثیر بگذارند:
- رژیم غذایی پر پروتئین (در این حالت ممکن است مقدار BUN در آزمایش شما بیشتر از حالت طبیعی باشد اما جای نگرانی نیست و بخاطر رژیم غذایی شماست)
- رژیم غذایی کم پروتئین (در این حالت ممکن است مقدار BUN در آزمایش شما کمتر از حالت طبیعی باشد اما جای نگرانی نیست و بخاطر رژیم غذایی شماست)
- مصرف بعضی دارو های مثل استروئید ها و آنتی بیوتیک ها
- حاملگی
- سن بالا
علل بالا یا پایین بودن نیتروژن اوره خون در آزمایش
- کم آبی شدید هنگام نمونه گیری
- انسداد مجاری ادراری (مانند سنگ های ادراری و…)
- نارسایی احتقانی قلب (CHD)
- شوک
- آسیب های ناشی از سوختگی
- استرس
- حمله قلبی
- خونریزی گوارشی
- بیماریهای تاثیرگذار بر عملکرد کلیه ها و کبد
- افزایش تولید در کبد
- نفروپاتی ناشی از دیابت
- افزایش کاتابولیسم پروتئین ها
- مصرف بعضی از داروها: آمینوگلیکوزیدها، داروهای مدر، لیتیوم، کورتیکواستروئیدها
علل عمده کاهش BUN عبارتند از:
آسیب جدی به کبد موجب کاهش تولید اوره توسط کبد می شود. همچنین در سو تغذيه نیز به دلیل کاهش دریافت پروتئین نیز میزان BUN در آزمایش کاهش می یابد. افزایش بیش از حد آب بدن نیز یکی از علل کم بودن این فاکتور هستند.
