آزمایش Anti-dsDNA چرا انجام میشود؟ مثبت شدن آن به چه معناست؟

آزمایش Anti-dsDNA یک آزمون خونی است که برای ردیابی آنتی بادی های ضد DNA دو رشته ای انجام میشود. در حالت کلی آنتی بادی ها مولکول هایی هستند که توسط سیستم ایمنی تولید میشوند و با عوامل بیگانه و بیماری زا مبارزه میکنند. در گروهی از بیماری ها که تحت عنوان بیماری های خود ایمنی یا اتوایمیون نامیده میشوند، این آنتی بادی ها بر ضد سلول ها و عوامل خودی تولید میشوند. یکی از این آنتی بادی ها Anti-dsDNA است که DNA های درون هسته سلولی را مورد هدف قرار میدهد.

آزمایش Anti-dsDNA چرا انجام میشود؟

به طور کلی از آزمایش Anti-dsDNA برای تایید تشخیص بیماری لوپوس در شخصی که علائم لوپوس را دارد و همچنین ANA در آزمایش خون او مثبت شده است بکار میرود. ANA نیز یک آنتی بادی علیه هسته است که در بیماری های خود ایمنی مختلفی خصوصا در لوپوس افزایش می یابد. در بیماری لوپوس در ۹۵ درصد افراد مبتلا این تست مثبت میشود اما چون در بیماری های دیگری هم مثبت میشود خیلی اختصاصی نیست و میتوان از آزمایش Anti-dsDNA برای تایید تشخیص استفاده کرد. آزمایش Anti-dsDNA تنها در ۶۵-۸۰ درصد مبتلایان به لوپوس مثبت میشود، بنابراین خیلی حساسیت ندارد اما اختصاصیت بالایی دارد و درصورت مثبت شدن در کنار ANA مثبت میتوان گفت که شخص به احتمال ۹۹ درصد به لوپوس مبتلاست.

اگر آزمایش Anti-dsDNA در شخص مبتلا به لوپوس مثبت شود میتوان با احتمال بالایی گفت که شخص به نفریت لوپوسی مبتلاست و به عبارت دیگر کلیه های او درگیر شده اند. همچنین این آزمایش در مانیتورینگ بیماران نیز نقش دارد چرا که ممکن است در افرادی که نتایج آزمایش آن ها منفی شده است در FLARE های بیماری (مواقعی که بیماری شعله ور میشود) این تست مثبت شود. همچنین در مواقعی که بیماری خاموش است و شخص تحت درمان قرار گرفته است ممکن است این تست منفی شود.

مورد دیگری که آزمایش Anti-dsDNA در خواست میشود، در هپاتیت های خود ایمنی است که در این بیماری سلول های ایمنی به سلول های کبدی حمله میکنند و موجب التهاب کبد میشوند که البته افتراق این مورد با درخواست تست های کبدی مانند AST در آزمایش خون راحت تر است.

چه زمانی این آزمایش درخواست میشود؟

همانطور که گفته شد، آزمایش Anti-dsDNA اغلب برای تایید تشخیص لوپوس یا مانیتورینگ وضعیت بیماری انجام میشود. علائم زیر ممکن است با شک به لوپوس پزشک را مجاب به درخواست این آزمایش کنند:

• درد مفاصل
• قرمزی و راش پوستی
• خستگی و سر درد
• ریزش مو
• التهاب پلور یا پریکارد
• حساسیت به نور
• سندرم رینود
• افزایش یا کاهش وزن

لوپوس یک بیماری خودایمنی است که کل بدن را درگیر میکند و میتواند علائم بسیار گوناگون و مختلفی داشته باشد که پیشتر به طور مفصل این علائم را مورد بررسی قرار داده ایم. همچنین وجود علائم زیر به نفع بیماری هپاتیت خودایمنی است و ممکن است نیاز به درخواست این آزمایش باشد:

• خستگی
• زردی
• ضعف
• خارش
• درد سمت راست شکم
• تب، تهوع، استفراغ و اسهال

هپاتیت خود ایمنی نیز یکی از بیماری های التهابی کبد است که در آن سلول های کبدی آسیب میبینند و در طی آن فعالیت آن ها دچار مشکل میشود و همانطور که میدانیم سلول های کبدی وظایف بسیار مهمی مانند ساخت آنزیم ها و پروتئین های تنظیمی، دفع سموم و کمک به سیستم ایمنی و گوارشی بر عهده دارند. همانطور که گفته شد، برای پیگیری روند درمان لوپوس و هپاتیت خودایمنی نیز ممکن است نیاز به انجام آزمایش Anti-dsDNA باشد.

شرایط و چگونگی انجام آزمایش

ردیابی این آنتی بادی ها بر اساس روش الایزا و تغییرات رنگی در مواجهه با شناساگر انجام میشود. برای انجام این آزمایش، نمونه خود دریافت شده به دستگاه داده میشود که حاوی آنتی ژن است. اگر آنتی بادی های ds-DNA در خون شما وجود داشته باشد، با آنتی ژن ها باند میشود. سپس شناساگر آنزیمی اضافه میشود و در صورت تغییر رنگ نتیجه تست مثبت میشود.

نمونه خون دریافتی سیاهرگی است و برای انجام آزمایش نیازی به رعایت شرایط خاصی نیست اما از آنجایی که آزمایش Anti-dsDNA به تنهایی انجام نمیشود، ممکن است در موارد درخواست شده شما مواردی باشند که نیاز به رعایت شرایط خاصی داشته باشند که برای این مورد باید از پزشک معالج یا آزمایشگاه سوال نمایید.

تفسیر نتایج آزمایش Anti-dsDNA

به طور کلی نتایج آزمایشگاهی باید در کنار علائم بالینی بیمار مورد تفسیر قرار گیرند. در مورد آزمایش Anti-dsDNA چند حالت ایجاد میشود. اگر میزان تیتر Anti-dsDNA در خون خیلی زیاد باشد و فرد علائم لوپوس را داشته باشد در این صورت میتوان گفت که فرد به لوپوس مبتلاست. همچنین مقادیر بالای تیتر این آنتی بادی میتواند با دوره های شعله وری لوپوس و همچنین نفریت لوپوسی همراهی داشته باشد.

اگر تیتر Anti-dsDNA در آزمایش خون کم یا متوسط باشد، احتمالا فرد به یک بیماری خود ایمنی دیگر مثل هپاتیت مزمن خودایمنی، سیروز صفراوی اولیه، مونونوکلئوز عفونی، سندرم شوگرن و یا… مبتلاست. (درواقع در بیماری های خود ایمنی معمولا یک فاکتور خونی به طور واضح افزایش می یابد اما چون سیستم ایمنی ایراد دارد ممکن است سایر فاکتور ها نیز افزایش داشته باشند.)

تیتر های خیلی پایین این آنتی بادی ها در آزمایش خون در واقع به عنوان منفی بودن تست تلقی میشوند که این حالت دال بر رد شدن بیماری شخص نیست چرا که همانطور که گفته شد حتی در لوپوس ۳۵ تا ۴۰ درصد افراد مبتلا این آزمایش در آن ها منفی است. همچنین ممکن است شخص در مراحل ابتدایی بیماری باشد یا بیماری او خاموش باشد.