تنیا ساژیناتا یا Taenia saginata یک کرم از سستود ها است که در راسته سیکلوفیلیدا و خانواده تنیده قرار میگیرد. تنیا ساژیناتا ملقب به کرم کدوی گاو است. علت این نام گذاری آلودگی انسان از طریق خوردن گوشت آلوده خام یا نیم پز گاو است. میزبان اصلی آن تنها انسان است. بعد از H.nana شایع ترین سستود در انسان می باشد. این کرم می تواند تا ۳۰ سال و یا بیشتر در روده کوچک انسان زندگی کند. درواقع میتوان گفت شایع ترین عضو خانواده تنیده است که در انسان بیماری زایی می کند.
اپیدمیولوژی
آلودگی با تنیا ساژیناتا شیوع جهانی دارد. در کشورهایی مثل هند، ایتالیا و فرانسه به صورت اپیدمیک است چون گوشت در این مناطق به صورت استیک یا نیم پز مصرف می شود. این آلودگی در اثر سیستی سرکوس بوویس مرحله لاروی (که یک کیسه و یک سر دارد) که در بین عضلات گوشت قرار دارد منتقل می شود و اگر گوشت را به مدت ۱۵ روز در دمای ۱۸- قرار داده یا چند دقیقه در دمای ۷۵ درجه پخته شود، از بین می رود. در ایران آلودگی مازندران با ۱۷% و گیلان با ۱۴%، بیشترین میزان آلودگی را به این انگل داشته اند. (مقدار شیوع تنیا ساژیناتا در سایر مناطق کمتر بوده است).
ریخت شناسی تنیا ساژیناتا
این کرم ها رنگ سفید یا شیری دارند. طول آن ها ۱۲-۴ متر است که گاهی اوقات تا ۲۵ متر می رسد. در کرم های بالغ ۲۰۰۰-۱۰۰۰ بند وجود دارد. اسکولکس کروی دارند (چون از راسته سیکروفیلیده است)، غیرمسلح است (چون فاقد روستلوم و قلاب است)، ۴ بادکش خالی بر روی اسکولکس وجود دارد. دو تا عدد از بادکش ها به سمت ما قرار دارند و گردن که تولید کننده بند است به آنها متصل است. این کرم به «کرم کدو» معروف است به دلیل این که بند های بالغ آن مشابه تخم کدو است، دارای ۴۰۰-۳۰۰ بیضه است، genital pore آن جانبی است که به صورت نامنظم در طرفین قرار گرفته است.
تخمدان تنیا ساژیناتا تکی و به صورت دولبی (دو خوشه) قرار گرفته است. غدد زرده در زیر تخمدان قرار گرفته اند، رحم معمولاً در بند های بارور کاملا رشد پیدا کرده و منشعب است (تعداد شاخه ها ۳۰-۱۵ است)، معمولاً در هر بند بارور ۱۰۰.۰۰۰ تخم وجود دارد. تخم ها بیضوی و کروی، ۴۰-۳۰ میکرومتر اندازه دارند و دوجداره اند که در وسط جنین ۶ قلابه (انکوسفر) قرار دارند و بین جدارة تخم، خطوط شعاعی قرار دارند.
سیکل زندگی تنیا ساژیناتا
دو میزبان در سیکل زندگی تنیا ساژیناتا وجود دارند. میزبان اصلی انسان است؛ کرم بالغ در روده انسان زندگی می کند. میزبان واسط گاو می باشد. لارو یا نوزاد به نام سیستی سرکوس بوویس در عضلات گاو زندگی می کند. کرم بالغ در بدن انسان به دفع بند های بارور که حاوی تخم است می پردازد. این بند ها همراه مدفوع دفع می شوند و در آب ها و فاضلاب ها قرار می گیرند و در نهایت این تخم ها بر روی علوفه قرار گرفته و گاو با خوردن این علوفه ها آلوده می شود. دیواره تخم ها حذف می شود و جنین ۶ قلابه خارج می شود و از طریق جریان خون به عضلات مخطط گاو می رود و در آن جا به شکل یک کیسه و یک سر در می آید که به آن سیستی سرکوس بوویس می گویند. این مرحله حدود ۲ ماه طول می کشد.
اگر انسان این عضلات آلوده را به صورت خام یا نیم پز مصرف کند؛ در دستگاه گوارش گوشت هضم می شود و سیستی سرکوس بوویس که به صورت invaginated یا فرورفته (سر در کیسه فرو رفته است) بود، به صورت evaginated (سر بیرون از کیسه) در می آید. کیسه دفع می شود و کرم تنیا ساژیناتا با استفاده از بادکش هایش به پرز های روده می چسبد و ظرف ۱۰-۸ هفته بالغ می شود و شروع به دفع بند های بارور همراه با مدفوع می کند.
بیماری زایی و تشخیص تنیا ساژیناتا
اغلب موارد آلودگی با تنیا ساژیناتا بدون علامت هستند. Achloridia (کاهش اسید معده) و خارش مخرج از علائمی است که در برخی از بیماران مشاهده می شود. علت خارش مخرج، حرکت خود به خودی بند ها و خروج آن ها از مخرج است. از علائم دیگر آلودگی با تنیا ساژیناتا می توان به دل درد، تهوع، استفراغ و کاهش وزن اشاره کرد. برخی از بیماران به آپاندیسیت دچار می شوند که به علت ورود اتفاقی بند ها به آپاندیس رخ میدهد. کولانژیت (التهاب مجاری صفراوی)، انسداد روده و ائوزینوفیلی خفیف از علائم دیگر هستند.
برای تشخیص از آزمایش مدفوع استفاده می شود (بر اساس وجود تخم ها یا بند های بارور تنیا ساژیناتا که در مدفوع به شکل تخم کدو هستند). در آزمایش اسکاچ، نوار چسب اسکاچ (گراهام) به اطراف مخرج چسب می شود و بعد این چسب را در زیر میکروسکوپ مطالعه میکنند. دقت کنید که تنیا ساژیناتا باید از تنیا سولیوم تفکیک داده شود (چون سولیوم خطرناکتر است). این تفکیک معمولاً از طریق اسکولکس موجود در بند های بارور و با شمارش انشعاب های بند های بارور انجام می شود (برای بهتر دیده شدن انشعاب ها از تزریق رنگ هندی استفاده می شود و این کار از طریق genital pore صورت می گیرد).
درمان
پرازیکوانتل در یک دوز تکی و به مقدار ۱۰ میلیگرم به ازای یک کیلوگرم تجویز می شود. به جای آن می توان از نیکلوزاماید (niclosamide یا yomesan) استفاده کرد که میزان ۲ گرم از آن ها در ۴ دوز قبل از غذا به صورت جویدنی مصرف می شود. البندازول (Albendazole) نیز می تواند به صورت ۲۰۰ میلیگرم و ۲ بار در روز و تا ۳ روز مصرف شود. البته باید توجه داشت که درمان باید حتما زیر نظر پزشک باشد چرا که مصرف سرخود دارو ها میتواند باعث مقاومت دارویی شود یا در بعضی افراد ایجاد مشکلات سیستمیک کند.
این انگل یا تخمش ممکنه با چه چیزی اشتباه گرفته شه در ازمایشگاه
سلام سایتتون عالیه دمتون گرم
فقط نیکلوزاماید چه ساعت هایی تا چند روز
رفتم دکتر برام منبدازول نوشته با تشکر
طبق مطالبی که از سایتتون خوندم و علائمی که گفتین کرمی که از من افتاده همین بود یه مدت کوبیده گوشت گاو زیاد میخوردم