BNP در آزمایش نشانگر سطح پپتید ناتریورتیک مغز است و با نام NT-proBNP نیز ممکن است نمایش داده شود.
پپتید ناتریورتیک مغزی یا BNP چیست؟
قلب ما دو نوع اصلی پپتید ناتریورتیک را میسازد. یکی پپتتید ناتریورتیک مغزی یا BNP است (brain natriuretic peptide) و دیگری هم NT-proBNP که مخفف N-terminal pro b-type natriuretic peptide است. BNP فرم فعال و NT-proBNP فرم غیر فعال حاصل از شکسته شدن proBNP است. وظیفه ی اصلی BNP کمک به حفظ و کنترل حجم خون و تنظیم جریان خون در تمام بدن است BNP همچنین از احتباس نمک و آب اضافی در بدن جلوگیری می کند. BNP و NT-proBN هر دو در داخل بطن چپ قلب ساخته می شوند و در زمان هایی که قلب مجبور است شدیدتر کار کند، غلطت BNP در آزمایش خون به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. فعالیت‌های اختصاصی پپتیدهای ناتری یورتیک عبارتند از:
- مهار فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک
- مهار سیستم رنین-آنژیوتاسین-آلدوسترون
- تحریک ترشح ادرار
در حالت طبیعی این ماده در خون سطح پایینی دارد اما هنگامی که مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا نارسایی احتقانی قلبی رخ دهد و قلب نتواند به درستی و کافی خون را پمپاژ کند، سطح این دو افزایش می یابد. افزایش مقدار BNP یا NT-proBNP در خون می تواند نشان دهنده ی وقوع حمله قلبی باشد. در این حالت شدت حمله ی قلبی رابطه ی مستقیمی با مقدار BNP یا NT-proBNP در خون خواهد داشت. همچنین افزایش شدید BNP یا NT-proBNP با پیش آگهی ضعیف تری همراه خواهد بود.
چرا و چه موقع BNP در آزمایش درخواست میشود؟
به طور کلی حمله قلبی و بر اساس علائم شخص و نتایج نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) تشخیص داده میشود اما گاهی علائم شخص با بیماری های دیگری مانند بیماری های ریه یا دستگاه گوارش ممکن است اشتباه شوند لذا در این زمان میتوان با سنجش BNP تشخیص را مسجل کرد و از سایر علل افتراق داد. علائم عمومی حمله قلبی عبارتند از:
- درد قفسه سینه، شانه چپ، فک و گردن
- احساس سوزش در پشت جناغ
- تنگی نفس
- سرگیجه
همچنین از سنجش BNP در آزمایش میتوان برای بررسی سیر مشکلات قلبی نیز استفاده کرد. علل عمده افزایش BNP در آزمایش عبارتند از:
- نارسایی احتقانی قلب (CHF)
- هیپرتروفی بطن چپ
- میوکاردیت
- رد پیوند قلب
- بیماری کاواساکی
- هیپرتانسیون ریوی اولیه
- نارسایی کلیوی
- بیماری های اندوکرین (مانند هیپرآلدوسترونیسم اولیه و سندرم کوشینگ)
- کهولت سن؛ معمولاً با افزایش سن سطح BNP یا NT-proBNP افزایش می یابد.
- مصرف بعضی داروها؛ دیگوکسین، بعضی از بتا بلاکرها
علل عمده کاهش BNP در آزمایش نیز مصرف بعضی داروها مثل داروهای مدر مانند اسپیرونولاکتون، مهار کننده های آنزیم ACE و مهار کنـده هـای گیرنده ی آنژیوتنسین (ARB) است.
تفسیر نتیجه آزمایش BNP
همانطور که گقتیم تغییرات مقادیر BNP در آزمایش مرتبط با بیماری های قلبی است لذا:
- BNP کمتر از ۵۰ پیکوگرم در میلی لیتر (pg/ml): احتمال وجود نارسایی احتقانی قلب (CHF) بسیار کم خواهد بود.
- BNP بیش تر از ۱۵۰-۱۲۵ پیکوگرم در میلی لیتر (pg/ml): تایید تشخیص نارسایی احتقانی قلب. حساسیت این تست ۸۲ درصد و ویژگی آن ۸۳ درصد می باشد.
- NT-proBNP بیشتر از ۳۰۰ پیکوگرم در میلی لیتر (pg/ml): احتمال نارسایی احتقانی قلب وجود دارد.
البته باید توجه داشته باشید که لزوما مقادیر بالا تایید کننده نمیباشند و ممکن است که علاوه بر این آزمایش موارد دیگری سنجیده شوند که همگی به تشخیص نهایی کمک خواهند کرد. این موارد عبارتند از:
- نوار قلب
- تست ورزش
- تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه
- آزمایش CBC
- آزمایش ANP
