هایپرکلسمی چیست؟
هایپرکلسمی در سرطان یک اختلال شایع است. هایپر کلسمی یعنی افزایش کلسیم خون. کلسیم عنصر مهمی در بدن است که فعالیت ها و نقش های بسیار متفاوتی هم دارد و همانند خیلی از فاکتور های دیگر در بدن کم شدن یا افزایش آن عوارض مختلفی خواهد داشت.
بیماری ها و موقعیت های زیادی میتوانند سبب تغییر در میزان کلسیم خون شوند. برای مثال در پر کاری غده پاراتیروئید کلسیم خون تا حد زیادی افزایش می یابد.
در سرطان ها معمولا یکی از اختلالات جانبی که ایجاد میشود همین افزایش کلسیم خون است (در بیشتر از ۲۰ درصد افراد) که علاوه بر عوارض ایجاد شده توسط توده سرطانی، مشکلات دیگری را برای فرد مبتلا ایجاد میکند.
چرا هایپرکلسمی در سرطان ها ایجاد میشود؟
ترشح هورمون PTHrP (پروتئین مرتبط با هورمون پاراتیروئید)
شایع ترین مکانیسمی که باعث هایپرکلسیمی در افراد سرطانی میشود، ترشح هورمون PTHrP است.
این هورمون بسیار شبیه هورمون PTH بوده و عملکرد آنرا تقلید می کند. تومورهای سنگفرشی (اسکواموس) می توانند این
هورمون را ترشح کنند که در ارگان های زیر دیده میشود:
- سر
- گردن
- ریه
- سینه
- گوارش
- ادراری
- تناسلی
- اندومتر و تخمدان
۸۰ تا ۸۵ درصد علت هایپرکلسیمی، همین مکانیسم است.
PTHrP و PTH چه تفاوتی دارند؟
PTH روی کلیه، روده و استخوان اثر می کند اما PTHrP روی روده اثری ندارد و فقط روی کلیه و استخوان اثر میگذارد
ترشح ویتامین D فعال (۱و ۲۵هیدروکسی ویتامین D)
همانطور که گفتیم هایپرکلسمی در سرطان ها علل مختلفی میتواند داشته باشد، یکی از این علل ترشح ویتامین D فعال توسط سلول های سرطانی است.
ویتامین D از چند طریق میتواند موجب افزایش کلسیم خون شود ازجمله افزایش جذب کلسیم.
این مکانیسم در لنفوم ها دیده می شود.
تومور خود هورمون PTH (هورمون پاراتیروئید) را ترشح کند
PTH هورمونی است که توسط غده پارا تیروئید ساخنه میشود.
این هورمون سبب افزایش کلسیم خون میشود.
این مکانسیم بسیار نادر است و در سرطان های ریه و تخمدان دیده میشود.
تومور پروستاگلندین E-2 را ترشح می کند
این مکانیسم هم نادر است و در سرطان های ریه و کلیه رخ می دهد.
هایپرکلسمی در سرطان ها چه علائمی را ایجاد میکند؟
همانطور که در ابتدای مطلب ذکر شد افزایش کلسیم و کاهش آن عوارض مختلفی را به دنبال خواهد داشت.
هایپر کلسمی در سرطان ها هم از این قاعده مستثنی نیست و عوارض زیر ایجاد میشوند:
- اضعف و بیحالی
- اختلال در سطح هوشیاری
- دهیدراسیون
- لتارژی
- درد های شکمی
- یبوست (درد های شکمی به علت یبوست، پانکراتیت یا حرکات غیرعادی روده است)
- در EKG افراد دارای هایپرکلسیمی، فاصله Q-T کوتاه تر خواهد شد
این علائم اختصاصی نیستند و نمیتوان هرکس که ضعف و بیحالی داشت، بگوییم هایپرکلسیمی دارد.
وقتی میبینیم فرد یک سرطان زمینه ای دارد و حالا با ضعف و بیحالی مراجعه کرده است، به هایپرکلسمی در سرطان شک میشود.
کاهش سطح و هوشیاری سطوح مختلفی دارد و گاهی حتی یک گیجی هم جز کاهش سطح هوشیاری محسوب خواهد شد.
هایپرکلسمی در سرطان نیز ممکن است موجب افزایش ریسک ایجاد سنگ کلیه نیز بشود.
هایپرکلسمی در سرطان ها چگونه تشخیص داده میشود؟
هایپرکلسمی در سرطان و در حالت های غیر سرطان توسط آزمایش خون و سنجش سطح کلسیم در خون تشخیص داده میشود.
مقادیر بیشتر از ۱.۲۹ mmol/L به عنوان افزایش کلسیم خون در سرطان محسوب میشود.
