سندرم کلاین فلتر؛ بررسی علت، علائم، تشخیص و درمان

سندرم کلاین فلتر یک اختلال کروموزومی جنسی و ارثی است که مردان را درگیر میکند. افراد مبتلا به سندرم کلاین فلتر به جای اینکه مانند مردان سالم کاریوتایپ ۴۶XY داشته باشند به طور کلاسیک به شکل ۴۷xxy میباشند که این اختلال خود را اختلال عملکرد گنادی نشان میدهد. در این مطلب سندرم کلاین فلتر را به طور کامل مورد بررسی قرار خواهیم داد.

علت ایجاد سندرم کلاین فلتر چیست؟

همانطور که در پاراگرف قبل گفتیم سندرم کلاین فلتر یک اختلال کروموزومی مردان است که یک کروموزوم X  اضافی دارند. اگر بخواهیم مکانسیم بروز این سندرم را ساده توضیح دهیم، در هنگام تقسیمات میوز سلول های زایای جنسی مرد، اگر در یک سلول، حین تقسیم، کروموزوم X از Y جدا نشود، این سندرم رخ میدهد. البته همیشه به این صورت نیست.

شکل کلاسیک XXY) KS,۴۷) پس از عـدم تفکیک میوزی کروموزوم های جنسی طی گامتوژنز (۴۰٪ طی اسپرماتوژنز، ۶۰٪ طی اورژنز) رخ میدهد. تصور می شود اشکـال مـوزائیک KS (XY/۴۷,XXY,۴۶) از عدم تفکیک کروموزومی طی میتوز زیگوت حاصل شوند و در حداقل ۱۰٪ افراد مبتلا به این اختلال دیده میشود. سایر اشکـال کروموزومی KS (نظیر XXYY,۴۸ و XXXY,۴۸) گزارش شده اند ولی شیوع کمتری دارند. (به هر حال علت ایجاد وقوع سندرم کلاین فلتر وجود یک کرومزوم ایکس اضافی در مردان است).

مردان مبتلا به سندرم کلاین فلتر برخلاف بعضی دیگر از اختلال های کروموزومی، مشکلی در ظاهر و در دستگاه تناسلی ندارند اما به دلیل وجود این کروموزوم X اضافه، دارای بیضه های کوچکتر از حد نرمال هستند و در نتیجه تستوسترون کمتری میسازند که این مورد خود در بروز صفات ثانویه جنسی و باروری آن ها تاثیرگذار است.

علائم سندرم کلاین فلتر

سندرم کلاین فلتر به طور کلی با بیضه های کوچک، نازایی، ژنیکوماستی، قامت بلند، افزایش طول پاها و هایپوگنادیسم در فردی با فنوتیپ مذکر مشخص می شود. بروز آن حداقل ۱ در ۱۰۰۰ مرد است، امـا حـدود ۷۵٪ موارد تشخیص داده نمی شوند. از بین افرادی که اختلال آن ها تشخیص داده میشود، تنها ۱۰٪ پیش از بلوغ شناسایی می شوند که معمولاً به علت دستگاه تناسلی کوچک یا کریپتورکیدیسم است.

بقیه پس از بلوغ و معمولاً براساس آندروژنیزاسیون مختل و یا ژنیکوماستی تشخیص داده می شوند. تأخیر تکاملی، مشکلات گفتاری و ضعف مهارت های حرکتی ممکن از خصوصیات سندرم کلاین فلتر باشند، اما به خصوص در جـوانـان، متغیر هستند. در ادامه ی عمر، شکل بدن یا ناباروری منجر به تشخیص می شود. بیضه ها کوچک و سفت هستند (میانه طول ۲/۵cm حجم mL؛ تقریباً همیشه ([۱۲mL] ۳/۵cm >) و به طور معمول برای میزان آندروژنیزاسیون، نامتناسب به نظر می رسند.

معمولاً بیوپسی مورد نیاز نیست اما در صورت انجام به طور معمول نشان دهنده هیالینیزه شـدن لوله هـای سـمینیفروس و آزوسپرمی است. غلظت پلاسمایی FSH و هورمون لوتئینه کننده (LH) در اکثر بالغين XXY,۴۷ افزایش یافته و تستوسترون پلاسما کاهش یافته است (۷۵-۵۰٪) که نشان دهنده ی نارسایی اولیه گنادی است.

اغلب استراديول افزایش می یابد که احتمالاً به علت تحریک مزمن سلول های لیدیگ توسط LH آروماتیزه کردن آندروستن دیون توسط بافت چربی است؛ افـزایش نسبت استراديـول بـه تستوسترون منجر به ژنیکوماستی می شود. خصوصیات بالینی در بیماران دچار اشکال موزائیک سندرم کلاین فلتر، شدت کمتری دارد و این بیماران بیضه های بـزرگ تر داشته و گاهی بـاروری خودبه خودی به دست می آورند. افراد مبتلا میتوانند دارای علائم عمومی زیر نیز باشند:

• کاهش میل جنسی
• کاهش اشتها
• کاهش انرژی و خستگی
• افسردگی و اضطراب
• چاقی مرکزی
• و…

عوارض

با توجه به نوع تغییرات و اشکالاتی که در بدن وجود دارد، در دراز مدت، وجود این ابنرمالیتی ها موجب ایجاد عوارضی میشود که یکسری از آن ها قابل برگشت و عده ای دیگر غیر قابل برگشتن میباشند. شایع ترین این عوارض عبارتند از:

• وقوع سرطان سینه و برخی دیگر از سرطان ها
• بیماری ریوی
• پوکی استخوان
• بیماری های قلبی-عروقی
• واریس
• دیابت
• کم کاری تیروئید
• وقوع بیماری های خود ایمنی خصوصا لوپوس که در افراد مبتلا به کلاین فلتر بیشتر است

سندرم کلاین فلتر به طور اولیه موجب مرگ یا کوتاهی عمر محسوس نمیشود و عوارض و علائم گفته شده صرفا کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهند که با درمان صحیح و به موقع کیفیت زندگی فرد نیز مطلوب شده و میتواند عمر کافی داشته باشد.

تشخیص

همانطور که گفته شد معمولا درصد بالایی از افراد مبتلا اصلا تا پایان عمر تشخیص داده نمیشوند. درصورتی که مادر باردار آزمایش آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرز های جفت را انجام دهد میتوان جنین های مبتلا به سندرم کلاین فلتر را در همان دوران پیش از تولد شخیص داد اما به دلیل ریسک ها و خطراتی که این تست برای مادر و جنین دارد، به طور روتین انجام نمیشوند.

در صورتی که فرد پیش یا پس از بلوغ علائم سندرم کلاین فلتر را بروز دهد، تایید تشخیص با تهیه کاریوتایپ از فرد است اما با بررسی هورمونال و علائم بالینی نیز میتوان تا حد زیادی از تشخیص مطمئن شد.

درمان سندرم کلاین فلتر

با توجه به اینکه افراد مبتلا به سندرم کلاین فلتر در سیستم غددی و هورمونال خود مشکل دارند، لذا تاثیر این اختلال در کل بدن خود را میتواند نشان دهد. رشد، عملکرد درون ریز و معدنی شدن استخوان ها به خصوص از نوجوانی باید پایش شود. حمایت های آموزشی و روانی برای بسیاری از افراد مبتلا به سندرم کلاین فلتر ضروری است.

مکمل آندروژن، نرینه سازی، تمایل جنسی، انرژی، هایپوفیبرینولیز و معدنی شدن استخوان ها را در مردان با سطح پایین تستوسترون بهبود می دهد اما گاهی ممکن است ژنیکوماستی را بدتر کند. ژنیکوماستی در صورت ایجاد ناراحتی با جراحی قابل درمان است. باروری از طریق استفاده از لقاح در آزمایشگاه (IVF) در مردان دچار اولیگواسپرمی یا از طریق تزریق داخـل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) پس از بازیابی اسپرماتوزوا توسط روش های استخراج اسپرم از بیضه، قابل حصول است.

در مراکز تخصصی، به دست آوردن موفق اسپرماتوزوا از طریق این تکنیک ها در بیش از ۵۰٪ مردان مبتلا به شکل غیر موزائیک افراد مبتلا امکان پذیر است. پس از ICSI و انتقال رویان، بارداری موفق در حدود ۵۰٪ وا این موارد قابل دستیابی است. خطر انتقال این ناهنجاری کروموزومی باید در نظر گرفته شود و غربالگری های پیش از لانه گزینی ممکن است مطلوب باشد، البته این پیامد کمتر از آنچه که قبلا پیش بینی شده بود، شیوع دارد.

پایش بلندمدت مردان مبتلا به سندرم کلاین فلتر با توجه به افزایش خطر سرطان پستان، بیماری های قلبی عروقی، سندرم متابولیک و اختلالات خودایمنی، بسیار مهم است. از آنجا که اکثر مردان مبتلا هرگز تشخیص داده نمی شوند، بهتر است که متخصصان داخلی این تشخیص را در مردانی با این خصوصیات که به عللی دیگـر مـراجـعـه کـرده انـد مدنظر داشته باشند.