بافت شناسی طحال و بررسی ساختار طحال را به طور کامل در این مطلب از آرشیو مطالب بافت شناسی سلامتانه خواهیم گفت. همانطور که گفتیم تیموس و مغز استخوان، ارگان های لنفاوی اولیه هستند. و طحال، عقده های لنفاوی و MALT، ارگان های لنفاوی ثانویه هستند. طحال یک عضو بسیار مهم در سیستم ایمنی به شمار می‌رود بنابراین برای درک عملکرد آن لازم است با ساختار و بافت شناسی آن آشنا باشیم.
لیست عناوین این مطلب
ساختار طحال از نظر بافت شناسی
طحال بزرگترین بافت لنفاوی بدن است و تنها عضو لنفاوی بدن است که وظیفه تصفیه خون را برعهده دارد.حجم طحال در افراد متغیر است (بستگی به میزان خونی که در آن وجود دارد) و بعد از بلوغ به تدریج دچار آتروفی میشود.
در مطالعه بافت شناسی طحال اولین قسمت مورد بررسی کپسول آن است که کپسولی از جنس بافت همبند متراکم است که به عمق پارانشیم طحال نفوذ می کند و ترابکولاها را می سازد.
به پارانشیم طحال، پالپ طحالی گفته میشود. پالپ طحال دارای دو قسمت زیر است:
- پالپ سفید
- پالپ قرمز
پالپ سفید طحال
شریان طحالی پس از ورود به ناف طحال منشعب شده و وارد بافت همبند ترابکولا میشود و شریان ترابکولار نام می‌گیرد.
شریان ترابکولار، از ترابکولا خارج، وارد پالپ سفید شده و “شریانچه مرکزی” نامیده میشود.
در پالپ سفید، شریانچه مرکزی توسط PALS (غلاف لنفاوی دور شریانچه ای) احاطه میشود. PALS شامل سلول های T و B، ماکروفاژ، سلول دندریتیک و پلاسماسل است.
در مسیر شریانچه مرکزی و PALS، سلول های B موجود در PALS ممکن است توسط آنتی ژن های موجود در شریانچه مرکزی فعال شده و “ندول های لنفاوی” را ایجاد کند.
شریانچه مرکزی در پالپ سفید منشعب شده و مویرگ هایی را به سراسر پالپ سفید می‌فرستد. اين مویرگ ها در حاشیه پالپ سفید، بصورت سینوس های کوچکی در می آیند که “سینوس حاشیه ای” نامیده میشود.
به طور خلاصه: پالپ سفید دارای ❶ندول های لنفاوی، ❷غلاف لنفاوی دور شریانچه ای (PALS) و ❸شریانچه مرکزی است.
پالپ قرمز طحال
پالپ قرمز طحال بطور کلی شامل داربست و بستری از رشته ها و سلول های رتیکولر است (که طناب طحالی یا بیلروت نامیده میشود) که شریانچه های مرکزی، قلم مویی و سینوزویید ها در بین داربست مذکور قرار دارند. اما بطور دقیق:
شریانچه مرکزی، پالپ سفید را ترک کرده و وارد پالپ قرمز میشود. در پالپ قرمز غلاف PALS وجود ندارد.
شریانچه مرکزی در پالپ قرمز منشعب شده و شریانچه های قلم مویی (Penicillar) را ایجاد می کند.
ساختار سینوزویید ها در پالپ قرمز طحال
سینوزوئید ها در بافت شناسی طحال نقش مهمی دارند. این اعضا مویرگ هایی هستند که از انشعاب شریانچه های مویی ایجاد می‌شوند. سلول های اندوتلیال سینوزویید های طحال، Stave cell نام دارند که بلند هستند.
سرنوشت شریانچه های قلم مویی دو جور است:
- شریانچه سازنده سینوزویید ها: گروهی از شریانچه های قلم مویی، منشعب شده و مویرگ های سینوزوییدی را می‌سازند.
- شریانچه های با انتهای باز: انتهای این شریانچه ها باز است و خون موجود در آن ها به فضای بین طناب های طحالی می‌ریزد (دلیل رنگ قرمز پالپ قرمز). سلول های خونی از بین رشته های طناب طحالی و فضای بین Stave cell ها عبور کرده تا وارد سینوزویید شوند.
اگر سلول خونی جوان و منعطف باشد، می‌تواند خود را وارد سینوزویید ها کند اما اگر پیر و غیرقابل انعطاف باشد، حین عبور از بین سلول های Stave، می‌شکند و از بین می‌رود.
بنابراین، در پالپ قرمز دو نوع گردش خون داریم:
- گردش خون باز که در آن خون از انتهای شریانچه های قلم مویی خارج میشود
- گردش خون بسته که شریانچه های قلم مویی منشعب شده و سینوزویید ها را می‌سازند و خون از رگ خارج نمیشود.
در انتها، سینوزویید ها تبدیل به وریدچه ها و سپس وریدهای ترابکولار می‌شوند. ورید های ترابکولار به هم پیوسته و ورید طحالی را می‌سازند. ورید های ترابکولار از نظر بافت شناسی طحال در دیواره خود عضله صاف ندارند.
