انواع استخوان از نظر بافت شناسی

انواع استخوان بر اساس محل آن در بدن ساختار متفاوتی دارند. پیشتر در مطلب بافت استخوان با بافت شناسی استخوان آشنا شدیم. در این مطلب به بررسی بافت انواع استخوان خواهیم پرداخت.

انواع استخوان

استخوان های بدن برحسب فشردگی ماتریکس استخوان، به دو نوع تیغه ای (Lamellar) و در هم بافته (woven) تقسیم میشوند. استخوان های تیغه ای برحسب نحوه قرارگیری تیغه ها به دو دسته اسفنجی و متراکم تقسیم میشوند.

هرکدام از این انواع استخوان ویژگی‌های خود را دارند، چه از نظر استحکام و چه عملکرد تفاوت هایی دارند که به آن ها مناسب ترین عملکرد را میدهد.

استخوان woven (در هم بافته)

این نوع از انواع استخوان به نوعی استخوان نابالغ است که نسبت به استخوان بالغ تیغه ای دارای ویژگی های زیر می باشد:

• رشته های کلاژن I بصورت نامنظم کنار هم قرار گرفته اند. در نتیجه ساختار خاصی ندارند (تیغه ای نیستند).
• محتوای ماده معدنی آن بسیار کمتر است و به همین دلیل‌استحکام کمتری دارد و نسبت به اشعه X نفوذ پذیر است.
• نسبت تعداد استیوسیت ها بیشتر است.
• به سرعت تشکیل می‌شود.

از بین انواع استخوان اولین بافت استخوانی است که در تکامل رویانی و ترمیم شکستگی ایجاد می‌شود. پس:

مخصوص زمانی است که استخوان ها تازه در حال تشکیل هستند و در یک فرد بالغ (به جز در قسمت های معدودی در بدن مثل درز یا سوچور استخوان های جمجمه، محل اتصال برخی تاندون ها به استخوان و حفرات دندانی) وجود ندارند.

استخوان تیغه ای (Lamellar)

در استخوان تیغه ای رشته های کلاژن I بصورت موازی هم قرار گرفته اند و موجب می‌شود تا استخوان به شکل تیغه ای در بیاید.

بر اساس نحوه کنار هم قرار گرفتن تیغه های استخوانی، دو نوع استخوان تیغه ای وجود دارد:

• اسفنجی (spongy یا cancellous) یا شبکه ای (ترابکولار) یا مرکزی. در استخوان اسفنجی، تیغه ها بدون نظم مشخص کنار هم قرار می‌گیرند و ظاهر استخوان مانند اسفنج حفره حفره است. این نوع از انواع استخوان در داخل استخوان ها قرار دارد (نزدیک به مغز استخوان) و حفرات استخوان اسفنجی توسط مغز استخوان پر میشود.
• استخوان متراکم (compact) یا قشری (cortical). در مناطق خارجی تر استخوان قرار میگیرد (زیر پریوستئوم) و تیغه ها به اشکال مختلف زصر کنار هم قرار میگیرند:

دوایر متحد المرکز (استیون یا سیستم هاورس)

چند تیغه استخوانی استوانه ای، بصورت دوایر متحد المرکز قرار می‌گیرند. در مرکز این دایره یک حفره وجود دارد که شامل عروق خونی، اعصاب و اندوستیوم است. به مجموع این ساختار، استیون یا سیستم هاورس می‌گویند.

بین دو تیغه استوانه ای، لاکونا ها (حاوی استیوسیت) و کانالیکول ها (حاوی زوائد سیتوپلاسمی) قرار دارند.

مرز خارجی هر استیون، خط سیمانی (cement line) نام دارد که ویژگی بارز آن، وجود پروتئین های غیرکلاژنی فراوان است.

مجاری مرکزی استیون ها، از طریق “کانال های سوراخ کننده یا ولکمن” با هم ارتباط دارند. درون این کانال ها نیز، عروق، اعصاب و اندوستیوم قرار دارد.

تیغه های بینابینی (interstitial)

یکسری تیغه استخوانی در لابلای استیون ها هستند. تیغه های بینابینی، باقی مانده استیون هایی هستند که طی فرایند رشد و شکل گیری مجدد استخوان، بطور کامل توسط استیوکلاست ها تجزیه نشده اند.

تیغه های محیطی خارجی

تیغه های موازی در مجاورت پریوستئوم (در دیافیز استخوان های بلند) هستند.

تیغه های محیطی داخلی

تیغه های موازی در نزدیکی حفره مغز استخوان (چسبیده به استخوان اسفنجی) هستند. به تیغه ها محیطی داخلی و خارجی، circumferential نیز گفته میشود

توزیع انواع استخوان های اسفنجی و متراکم در بدن

نحوه توزیع انواع استخوان در استخوان های دراز و کوتاه متفاوت است.

استخوان های دراز دارای دو قسمت هستند:

• اپی فیز: دو سمت انتهایی استخوان های بلند
• دیافیز: قسمت میانی استخوان بلند (بین دو اپی فیز)

قسمت اعظم اپی فیز از استخوان اسفنجی است (در مرکز) که دور آن را لایه نازکی از استخوان متراکم احاطه کرده است.

قسمت کمی از دیافیز در مرکز از استخوان اسفنجی بوده که لایه ضخیمی از استخوان متراکم آن را احاطه کرده است.

بین اپی فیز و دیافیز، “غضروف رشد یا صفحه اپی فیزی” قرار دارد که از جنس غضروف شفاف است. این غضروف موجب استخوان سازی و افزایش قد میشود که جلوتر میخوانیم.

استخوان های کوتاه (مچ دست، انگشتان) محوری از استخوان اسفنجی که توسط استخوان متراکم احاطه شده دارند.

در استخوان پهن جمجمه یک لایه استخوان اسفنجی (به نام دیپلوئه) که بین دو لایه از استخوان متراکم قرار گرفته است وجود دارد. مانند دو لایه استخوان متراکم دو صفحه هستند که استخوان اسفنجی بین آنها قرار دارد.