تشخیص دیابت بی مزه چگونه انجام میشود؟

تشخیص دیابت بی مزه از دو جهت اهمیت داره: اولا دیابت بی مزه شبیه به چند تا بیماری های دیگه هست و باید از اونا افتراق داده بشه. دوما همونطور که در علل دیابت بی مزه بررسی کردیم، دیابت بی مزه به دو نوع مرکزی و تفروژنیک تقسیم میشه که باید این دو نوع هم از هم افتراق داد. لطفا این دو نوع رو توی مقاله دیابت بی مزه مطالعه کنید.

در نتیجه پلن کار به این صورته که در ابتدا از وجود دیابت بی مزه اطمینان حاصل میشه. بعد از اون بین مرکزی یا نفروژنیک بودنش افتراق داده میشه.

اهمیت تشخیص دیابت بی مزه در بالین

صرف نظر از ناکچوری(شب ادراری)، افرادی که مبتلا به DI هستند، تا زمانی که هوشیار هستند تنها مشکل شان خوردن آب زیاد و پلی اوری است.

اما وقتی این افراد برای یک عمل جراحی بیهوش میشوند یا در کما میروند یا به هر علت دیگری، توانایی ادرار را داشته اما نمیتوانند آب بنوشند و کسی هم از بیماری آنها با خبر نیست که به آنها آب بنوشاند، ممکن است دچار هایپرناترمی شده و فوت شوند.

آزمون های تشخیص دیابت بی مزه

تشخیص های افتراقی در دیابت بی مزه برای مراجعانی استفاده میشود که از پلی اوری (افزایش ادرار) شکایت دارند.

قبل از شروع لازم است پرنوشی اولیه تعریف شود: پرنوشی اولیه عبارت است از افزایش نوشیدن آب بدون کاهش یا مقاومت به ADH (هورمون ضد ادراری).

یعنی بیمار بدون دلیل خاصی و صرفا با دلایل روانی مصرف مایعات زیادی دارد.

شرح حال در تشخیص دیابت بی مزه

در افرادی که مشکوک به CDI (دیابت بی مزه مرکزی) هستند از آنها پرسیده میشود که آیا سابقه ضربه به سر یا سابقه فامیلی دارند یا نه؟

علائم بیماری CDI (دیابت بی مزه مرکزی) به صورت دائمی است. یعنی اینگونه نیست که شخص برای مدتی علائم داشته باشد و بعد علائم قطع شود و دوباره علائم بروز کند.

افرادی که CDI دارند، به ناکچوری (شب ادراری) هم مبتلا هستند و در شب خواب راحتی ندارند اما در پرنوشی اولیه، شخص خواب راحتی داشته و به دست شویی نمیرود.

بیمارانی که CDI دارند معمولا بروز بیماری ناگهانی (onset) است. ولی در نفروژنیک و پرنوشی اولیه بروز علائم تدریجی (gradual) است.

معمولا افراد مبتلا به دیابت بی مزه تمایل به خوردن آب سرد دارند که دلیل آن هنوز مشخص نیست

افرادی که پرنوشی اولیه دارند در شرح حال به وسواس یا فواید مصرف زیاد آب اشاره میکنند.

history Drug: شرح حال دارویی در بیماری های نفروژنیک حایز اهمیت است. حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد افرادی که لیتیم مصرف می کنند دچار دیابت بی مزه نفروژنیک میشوند.

بررسی سابقه خانوادگی: مبتلایان به دیابت بی مزه نفروژنیک معمولا سابقه خانوادگی دارند(اکثرا وابسته به X ). همچنین نقایص ژنتیکی اتوزومال نیز در CDI دیده میشود. پس سابقه خانوادگی در فرم های نفروژنیک و CDI مهم است.

یافته های آزمایشگاهی در تشخیص دیابت بی مزه

معمولا بیماران مبتلا به دیابت بی مزه سنترال و نفروژنیک، آب زیادی مصرف میکنند اما اثر تشنگی و مصرف آب نمیتواند اثرات پلی اوری(پر ادراری) را کاملا خنثی کند.

به عبارتی اثرات ادرار این افراد بر آب خوردن شان غالب است. در نتیجه اسمولاریته خون بیشتر از حد طبیعی است.

در نتیجه ممکن است درجات خیف هایپرناترمی (سدیم بالا) و دهیدریشن (کمبود آب) را داشته باشند (سدیم بالای ۱۳۸).

در پرنوشی اولیه معمولا به علت مصرف بیش از اندازه آب هیپوناترمی خفیف (سدیم کمتر از ۱۳۵) وجود دارد.در این افراد اثرات آب خوردن بر ادرار غلبه دارد و از آنجایی که هورمون ضد ادراری هم اثرات کمی دارد، خون آنها رقیق است.

در این بیماران عدد سدیم ممکن است نرمال باشد بنابراین فاکتور تشخیصی مهمی نیست فقط بعضی تشخیصها را پررنگ و برخی را کمرنگ میکند.

شروع برای کشف بیماری …

در افراد مبتلا به پلی اوری ابتدا باید ثابت کنیم واقعا پلی اوری دارند یا نه پس:

•  آزمایش حجم و اسمولاریته ادرار گرفته میشود! سپس به ترتیب ؛
• بررسی سدیم سرم . که در دیابت شیرین افزایش میابد (برای افتراق از دیابت شیرین)
•  fasting blood sugar) FBS) (برای افتراق از دیابت شیرین)
•  اندازه گیری کلسیم و پتاسیم (در نفروژنیک اهمیت داره)
• بررسی BUN ،کراتینین (برای بررسی فانکشن کلیه)

 

تست محرومیت از آب

در واقع برای اطمینان از تشخیص دیابت بی مزه از تست محرومیت از آب انجام میگیرد که فقط تحت مراقب پزشک باید انجام گیرد. انجام این تست به صورت خودسرانه میتواند باعث دهیدراته شدن بیمار و تشنج وی شود.

طریقه انجام تست محرومیت از آب

بیمار در بیمارستان بستری شده و رگ از وی گرفته میشود چون ممکن است در اثر دهیدراته شدن و افزایش ناگهانی اسمولاریته سدیم، تشنج رخ دهد.

بیمار چند ساعت نباید آب بخورد. وزن ، فشارخون ، نبض ، حجم ادرار و اسمولاریته خون و ادرار را قبل از تست اندازه گرفته میشود. همچنین در طول تست هر یک ساعت یکبار اسمولاریته خون و ادرار و حجم ادرار را اندازه گرفته میشود.

تفسیر تست محرومیت از آب

نتیجه در افراد سالم:

به علت قرار گرفتن بدن در شرایط کم آبی هورمون ADH حداکثر تغلیظ ادرار را انجام میدهد. حجم ادرار کاهش و اسمولاریته آن افزایش می یابد (بالای ۸۰۰ ). حجم داخل عروقی هم کم میشود.

نتیجه تست محرومیت از آب در در بیماران مبتلا به دیابت بی مزه سنترال و نفرولوژیک :

اگرچه خون غلیظ شده و حجم داخل عروقی کم میشود اما تغییری در حجم و اسمولاریته ادرار رخ نمیدهد وهمچنان ادرار زیاد دارند! اگر اسمولاریته سدیم بالای ۱۴۵ برود تست متوقف میشود به علت خطر تشنج(به علت دهیدریشن) در این حالت تشخیص دیابت بی مزه مسجل میشود.

نتیجه تست محرومیت از آب در افرادی که پرنوشی اولیه دارند:

چون در این تست نمیتوانند آب بخورند ADH شان از حالت ساپرس شده خارج میشود و ادرار تغلیظ میشود اما نه به اندازه افراد سالم. اسمولاریته و سدیم سرمشان هم کاهش می یابد.

 

تست تزریق dDAVP

پس از انجام تست محرومیت از آب و تشخیص دیابت بی مزه ، برای افتراق بین CDI و دیابت بی مزه نفروژنیک، مرحله ی بعدی تزریق دسموپرسین یا به صورت اسپری (وازوپرسین سنتتیک) است.

دسموپرسین در واقع هورمون ضد ادراری ساخته بشر است.

این دارو در افرادی که مشکل سنترال دارند و اساسا هورمون را ندارند به خوبی جواب میدهد و ادرارشان تغلیظ میشود(۵۰ تا ۱۰۰ درصد تغلیظ ادرار)

در بیماران نفروژنیک، چون مشکل از گیرنده هاست، اسمولاریته و حجم ادرار پس از مصرف دسموپرسین تغییری نمی کند و این افراد از اول هم بطور طبیعی این هورمون را داشته اند.

در این افراد میتوانیم تست های بیشتری جهت ارزیابی ژنتیکی انجام دهیم.

اگر به افرادی که در تست محرومیت از آب تشخیص پرنوشی اولیه دادیم هم دسموپرسین تزریق کنیم، تاثیری ندارد چون این افراد مشکل هورمونی نداشتند و در تست محرومیت از آب به اندازه ای ADH ترشح شده است و اگر هم پس از تزریق دسمئپرسین ادرار تغلیظ شود ناچیز است.

این تست در افرادی که دیابت سنترال نسبی دارند پاسخ دهی قابل قبولی دارد. در افراد سالم هم از قبل حداکثر تغلیظ صورت گرفته و تزریق هورمون فرقی به حالشان ندارد.

جمع بندی

همانطور که دیدیم برای تشخیص دیابت بی مزه چندین تست مختلف باید انجام شود و با توجه به تفسیر و نتیجه هر مرحله از تست وارد مرحله بعد شویم.

چندین حالت وجود دارد که علائم مشابه دیابت بی مزه ایجاد میکنند و برای افتراق آن ها از دیابت بی مزه باید این تست ها انجام شوند.

البته همیشه نیاز به انجام همه این تست ها نیست و با توجه به شرایط بیمار ، علائم او و تبحر پزشک، یکی یا همه این تست ها انجام میشوند.

 

در صورتی که در خصوص دیابت بیمزه و تشخیص آن سوالی دارید، در قسمت نظرات میتوانید سوال خود را بپرسید.