ویژگی های نایسریا مننژیتیدیس
مننگوکوک یا نایسریا مننژیتیدیس نیز یکی دیگر از گونه های مهم جنس نایسریا میباشد و مانند گنوکوک ديپلوكوك هاي گرم منفي هستند كه بخشي از فلور طبیعي دستگاه تنفسي فوقاني انسان را تشکیل مي دهد. این باکتری متابولیسم هوازي دارد و بدون اسپور است. هچنین بي حركت نیز میباشد و اغلب داراي كپسول و برخي نیز داراي پیلي مي باشند.
رشد بهتر مننگوکوک در دماي ۳۵ تا ۳۷ درجه در محیط مرطوب و در حضور دي اكسید كربن است. این باکتری اكسیداز و كاتالاز مثبت است و داراي نیازمندي بالاي رشد است و همچنین از اكسیداسیون گلوكز و مالتوز اسید تولید مي كنند.
فاكتور هاي بيماريزايي
- كپسول: جلوگیري از فاگوسیتوز. در مننگوكوك ها، حداقل ۱۳ سروگروپ آنتي ژني كپسولي شناسايي شده است كه سروگروپ هاي A,B,C,Y,X,W-135با بیماري انساني مرتبط هستند.
- پیلي: كلونیزاسیون
- لیپوالیگوساكاريد: خاصیت اندوتوكسین دارد.
- پروتئین هاي غشاي خارجي: ۵تا پروتئین دارد و اعمالشان شبیه پروتئین هاي گنوكوكي است
اپیدمیولوژی و تشخیص
انسان تنها میزبان طبیعي مننگوکوک است و انتقال شخص به شخص از طريق آئروسل ترشحات مجراي تنفسي صورت مي گیرد.بالاترين میزان بروز بیماري در بچه هاي كمتر از ۵سال و افراد نگهداري شده در خانه هاي سالمندان ديده مي شود. مننژيت و مننگوكوكسمي معمولا توسط سروگروههاي B و C و پنوموني توسط سروگروهاي Y و W135 ايجاد مي شوند.
در كشور هاي توسعه نيافته سروگروه Aشايع ترين است. مننژيت مننگوكوكي به شکل اپیدمیک در اردوگاههاي نظامي و زائرين كعبه ديده مي شود. بیماري در سراسر جهان رخ مي دهد و شیوع بیماري در ماههاي خشک و سرد سال بیشتر است. تشخیص این باکتری توسط مراحل مختلفی انجام میشود :
- آزمايش مستقيم : مايع مغزي نخاعي را شمارش سلولي كرده سپس آن را سانتريفوژ نموده و از رسوب حاصله جهت رنگ آمیزي گرم و متیلن بلو استفاده میشود.
- كشت: محیط هاي بلاد اگار يا شکلات اگار يا تاير مارتین كشت داده و در مجاورت ۵-۱۰ درصد گاز كربنیک مدت ۲۴ ساعت در ۳۷ درجه سانتي گراد نگهداري میشود.
- تخمير قندها : گنوكوك فقط گلوكز را اكسید مي كند و مالتوز را اكسید نمي كند در حالیکه مننگوكوك هم گلوكز و هم مالتوز را اكسید مي كند. در مننژيت مننگوكوكي آلبومین مايع نخاع افزايش و قند آن كاهش مي يابد.
- روش هاي سرولوژيکي
- رنگ آميزي گرم از مايع مغزي نخاعي در موارد مننژيت حساس و ويژه است. نتيجه قطعي از طريق كشت اتفاق مي افتد.
بیماری زایی، علائم، پیشگیری و درمان نایسریا مننژیتیدیس
- مننژيت: كانون اولیه عفونت مننگوكوكي حلق و بیني است و علائم بیماري شامل تب و لرز، سر درد، تهوع و استفراغ، سفتي عضلات بخصوص در ناحیه گردن، كاهش هوشیاري، بثورات جلدي است
- مننگوكوك علاوه بر مننژيت، باكتريمي و سپتي سمي نیز ايجاد مي كند.
- در عفونت هاي برق آسا ضايعات هموراژيک در غدد فوق كلیوي ايجاد شده كه در نهايت منجر به سندرم واترهوس فريدريشن مي گردد.
افرادي كه در تماس نزديک با بیماران هستند برای پيشگيري دارويي میتوانند با ريفامپین يا سولفاديازين از ابتلا به این باکتری در امان بمانند. برای این باکتری واکسن ساخه شده است ولی فقط در گروه های پر خطر استفاده میشود. واكسن ها از جنس كپسول پلي ساكاريدي جهت ايمونوپروفیلاكسي وابسته به آنتي بادي هستند. واكسیناسیون با واكسن پلي والان (A-C-Y-W135) براي استفاده در كودكان بالاي ۲ سال يا منووالان (A) به منظور كنترل شیوع بیماري در افرادي كه به مناطق اندمیک سفر مي كنند و يا افرادي كه بیشتر در خطر ابتلا هستند. كودكاني كه از شیر مادر تغذيه مي كنند در شش ماه اول ايمني دارند.
درمان با پني سیلین، كلرامفنیکل و سفترياكسون
