سرطان پانکراس یکی از سرطان های نه چندان شایع است که معمولا سنین بالا را درگیر میکند. سرطان پانکراس معمولا دیر تشخیص داده میشود و به همین دلیل مرگ و میر بالایی دارد. در این مقاله تظاهرات بالینی، تشخیص و درمان این بیماری بررسی خواهد شد. برای مطالعه پانکراتیت حاد و پانکراتیت مزمن سلامتانه به شما کمک میکند.
کارسینوم (سرطان) پانکراس در مردان اندکی شایع تر است. بروز آن در دهه هفتم زندگی می باشد , در سیاه پوستان شایع تر است
سیگار مهمترین ریسک فاکتور است زیرا در آن آمین های آروماتیک وجود دارد. چاقی ،فقدان فعالیت بدنی و دیابت سایر ریسک فاکتورها هستند.
بین الکل یا قهوه با کانسر پانکراس رابطه پیدا نشده است
بیشتر از ۹۰ درصد نئوپلاسم های بد خیم پانکراس از بخش اگزوکرین (برون ریز) پانکراس منشا می یابند. ۸۵ تا ۹۰ درصد تومورهای پانکراس آدنوکارسینوم مجاری پانکراسی هستند.
تظاهرات بالینی سرطان پانکراس
علائم بالینی کارسینوم پانکراس ممکن است غیر اختصاصی باشد و غالباً بی سر و صدا هستند. تومور در هنگام تشخیص در مراحل پیشرفته قرار دارد.
تظاهرات شایع سرطان پانکراس
- زردی
- کاهش وزن
- درد شکمی. درد مداوم بوده و به پشت تیر می کشد.
- چون بیشتر سرطان ها از سر پانکراس هستند مبتلایان ممکن است با زردی انسدادی یا کیسه صفرا قابل لمس و بزرگ تظاهر پیدا کند
تظاهرات ناشایع در کارسینوم پانکراس
تظاهرات بالا شایع هستند و معمولا در اغلب سرطان های پانکراس اتفاق می افتند اما بسته به ویژگی های فردی هر شخص مثل سابقه بیماری های قبلی، ژنتیک و … ممکن است بعضی یا همه علائم زیر نیز در فرد آشکار شوند.
- بی اشتهایی
- تهوع
- استفراغ
- اختلالات خلقی
- ترومبوفلبیت سطحی
- پانکراتیت حاد
- دیابت
- آسیت
- سندروم های پارانئوپلاستیک
- هیپرکلسمی
- خونریزی گوارشی
- ترومبوز ورید طحالی
- توده قابل لمس شکم
زردی بدون درد شایع ترین علامت در بیمارانی است که احتمالاً ضایعه قابل رزکسیون و علاج پذیر دارد
تشخیص سرطان پانکراس
بهترین روش بررسی اولیه توده پانکراس CT scan است که برای ارزیابی متاستاز به کبد یا تهاجم عروقی نیز استفاده میشود.
سونوگرافی آندوسکوپیک دقیق ترین روش تشخیصی و استیجینگ کانسر پانکراس این است که اطلاعاتی درباره به طبیب میدهد.
روش های تصویربرداری برای تشخیص غیرقابل رزکسیون بودن بسیار دقیق هستند اما در بیماری قابل رزکسیون محدودیت دارد چراکه متاستاز های مخفی ممکن است در سطح کبد یا پریتوئن باشند.
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی برای استیجینگ بیمارانی که احتمال متاستاز مخفی در آنها وجود دارد که عبارتند از:
- کسانی که تومور در تنه و دم پانکراس دارند و در CT scan قابل رزکسیون به نظر می رسند.
- کسانی که تومور آنها بزرگ است.
- کسانی که در تصویر برداری احتمال متاستاز مخفی وجود دارد.
- افرادی که سطح CA19-9 در آنها بسیار بالا می باشد.
تومور مارکر ها
نتایج مارکر ها جهت تشخیص پانکراس ناامید کننده اند اما در برخی جاها کاربرد دارند.
- تشخیص متاستاز مخفی در بیمارانی که تومورهای به ظاهر قابل رزکسیون دارد
- مانیتورینگ بیماران پس از عمل جراحی
- پیگیری مبتلایان به بیماری پیشرفته که شیمی درمانی شدند
عود بیماری در کانسر با افزایش سطح CA19-9 مشخص میشود
درمان سرطان پانکراس
تنها ۱۰-۲۰ ٪ کنسر های سر پانکراس قابل برداشتن با هدف درمان قطعی هستند.
اگر تومور پانکراس غیر قابل برداشت باشد اولین هدف تعیین نوع سلول به کمک بیوپسی با گاید ESU یا CT scan است.
به دلیل موقعیت پانکراس در بدن جراحی این بخش راحت نیست و بر اساس شرایط خاصی که ممکن است به درمان ختم شود جراحی انجام میشود.
عوامل تعیین‌کننده برای قابل برداشت بودن تومور پانکراس به کمک جراحی عبارتند از:
- میزان survival درازمدت
- تهاجم به عروق
- بیماری متاستاتیک
کدام تومورها غیرقابل رزکسیون هستند؟
- درگیری مناطق خارج از پانکراس
- درگیری عروقی (بیشتر از ۵۰ درصد محیط رگ)
- درگیری مستقیم شریان مزانتریک فوقانی، ورید اجوف تحتانی ،آئورت تنه سیلیاک یا شریان کبدی
- انسداد یا ترومبوز ورید مزانتریک فوقانی یا تقاطع ورید پورت و SMV
✓ در تومورهای دم پانکراس، درگیری ورید طحالی به معنای غیر قابل رزکسیون بودن توموز نمی باشد
در بیماران که زردی انسدادی دارند هنگامی که خارش یا کلانژیت روی دهد یا زمانی که جراحی چند هفته به تاخیر انداخته شود ، ERCP همراه استنت گذاری اندیکاسیون دارد.
روش جراحی استاندارد برای تومورهای زائده قلابی پانکراس عمل ویپل (پانکراتیکو دئودنکتومی) است
شیمی درمانی
برای شیمی درمانی بعد از جراحی در تومورهای پانکراس از ترکیب جمسیتابین به تنهایی یا همراه با شیمی درمانی و رادیوتراپی برپایه فلورواوراسیل استفاده می شود.
در بیمارانی که تومور پانکراسِ غیر قابل رزکسیون دارند هدف از درمان رفع زردی و انسداد روده است.
بای پس صفراوی در مبتلایان به زردی انسدادی و بای پس دئودنوم برای بیماران با انسداد خروجی معده مورد استفاده قرار می‌گیرد
در بیماران با سرطان پانکراس پیشرفته شیمی درمانی سیستمیک بسیار مفید است جمسیتابین موجب بهبود علائم و بهبود عملکرد بیمار می شود
در بیماران پیشرفته ترکیب جمسیتابین با یکی از داروهای پلاتینی، ارلوتینیب یا فلوروپیریمیپین مفید می‌باشد.
برای سرطان پانکراس چه پیامدی پیش بینی میشود؟
پیش آگهی کارسینوم پانکراس بد است. بیشتر بیماران در هنگام تشخیص دچار کنسر پیشرفته یا متاستاتیک هستند و فقط ۱۵ تا ۲۰ درصد در زمان تشخیص اولیه تومور قابل رزکسیون دارند.
عواملی که پروگنوز (پیش آگهی) سرطان پانکراس را بد می‌کنند :
- گرید(درجه) بالای تومور
- تومور بزرگ
- میزان بالای CA19-9 (یک مارکر سرطان)
- مثبت بودن مارجین جراحی از نظر تومور
- متاستاز به غدد لنفاوی
اگر در مورد سرطان پانکراس سوالی دارید میتوانید در قسمت نظرات سوال خود را بپرسید.