التهاب کیسه صفرا یا کله سیستیت چیست و چه انواعی دارد؟

التهاب کیسه صفرا یا کله سیستیت به حالتی گفته میشود که کیسه صفرا دچار التهاب شده و آماس اتفاق می افتد. این حالت ممکن است به شکل حاد باشد که با یک درد شدید و افزاینده ایجاد میشود یا بر اثر سنگ های بسیار ریز صفراوی ایجاد شده باشد و شکل مزمن به خود گرفته باشد. در ادامه به بررسی انواع التهاب کیسه صفرا میپردازیم.

کله سیستیت حاد

اگر مجاری سیستیک مسدود شوند (به وسیله سنگ، سرطان یا لجن صفراوی) بیمار دچار دیستانسیون، ادم (ورم)، ایسکمی ، التهاب و عفونت ثانویه کیسه صفرا می شود که به آن کله سیستیت حاد می گویند.

علائم التهاب کیسه صفرا حاد

وقتی کله سیستیت حاد ایجاد  میشود، درد حاد و ناگهانی در قسمت فوقانی شکم ایجاد میشود که به مدت چند ساعت ادامه میابد. درد به تدریج شدیدتر شده و معمولاً در اپیگاستر و هیپوکندر راست لوکالیزه می‌شود. همچنین موجب درد ارجاعی به ناحیه کمر، اسکاپولا و درد شانه راست میگردد. علائم دیگری مثل تهوع ،استفراغ و تب نیز شایع هستند

درد صفراوی معمولاً خود به خود کاهش می یابد ولی در کله‌سیستیت حاد درد به تدریج شدیدتر می شود و این مورد یکی از علامت های مهم در افتراق این دو مورد است.

معاینه فیزیکی نیز نقش مهمی دارد و یک سری فاکتور ها باید مد نظر قرار داده شوند. به این منظور بیمار باید دراز بکشد و دستان خود را در کنار بدن قرار دهد سپس نفس خود را نگه دارد تا پزشک قست سمت راست و بالای شکم در زیر دنده ها را لمس کتد همچنین وجود تب و با شیوع کمتر زردی خفیف یا کیسه صفراوی قابل لمس موارد دیگری هستند که میتوانند به تشخیص این مورد کمک کنند.

تشخیص

موارد بالا که در بالا گفته شد تا حدی میتوانند شک پزشک به این بیماری را قوی تر کنند. در مرحله بعد یکسری بررسی های دیگر انجام شود. سونوگرافی شکمی همانند سنگ صفراوی، اولین روش تشخیصی انتخابی است. در مرحله بعد اگر لازم باشد اسکن DISIDA یا اسکن HIDA انجام میشود. یافته هایی که در سونوگرافی به نفع التهاب کیسه صفرا حاد هستند عبارتند از:

• وجود سنگ صفراوی
• تجمع مایع در اطراف کیسه صفرا
• ضخیم شدن دیواره کیسه صفرا
• تندرنس لوکالیزه روی کیسه صفرا

اسکن DISIDA یا اسکن HIDA هم برای تشخیص کل سیستیت حاد دقیق هست. اگر کیسه صفرا از رادیو ایزوتوپ پر شود، کله سیستیت حاد غیرمحتمل است ولی اگر کیسه صفرا مشاهده نشود و ماده حاجب وارد مجاری صفراوی و دئودنوم شود این بیماریبه شدت مطرح می گردد.

همچنین یک ویژگی دیگر که باعث تایید تشخیص میشود این است که با تجویز کل سیستوکینین درد ایجاد می شود.

درمان

از آنجایی که احتمال عود این بیماری زیاد است اکثر بیماران نیاز به برداشتن کیسه صفرا یا کله سیستکتومی دارند که اغلب در ۱تا ۲ روز اول بعد از مراجعه و یا گاهی ۴-۸ هفته بعد از حمله، عمل انجام میشود. در بیمارانی که قادر به تحمل جراحی نمی‌باشد کله سیستوستومی انجام میشود. برای درمان بیماری که دارای تب یا لکوسیتوز است تجویز آنتی بیوتیک تجویز میشود. اگر فردی شرایط زیر را داشته باشد درمان انتظاری برای آن ها انجام میشود:

• بیماران بدون عارضه
• افرادی که کاندید خوبی برای جراحی نمیباشند
• اگر تشخیص واضح و قطعی نباشد

عوارض

• کله سیستیت آمفیزماتو (که در افراد دیابتی سالخورده و دچار سرکوب ایمنی رخ می دهد)
• آمپیم
• گانگرن
• سوراخ شدن (پرفوراسیون) کیسه صفرا
• سندروم mirrizi

سندروم mirrizi وقتی ایجاد میشود که سنگی که در مجاری سیستیک در محل گردن کیسه صفرا گیر کرده است به مجاری کبدی مشترک فشار آورد ، زردی شدید ایجاد می شود که به آن سندروم mirrizi میگویند.

کله سیستیت یا التهاب کیسه صفرا بدون سنگ

این بیماری همانطور که گفته شد علاوه بر اینکه سنگ های صفراوی یکی از دلایل محکم ایجاد این بیماری هستند، گاهی نیز بدون وجود سنگ های صفراوی نیز این بیماری ایحاد میشود. (سنگ های صفراوی را در یک مقاله جداگانه به طور کامل بررسی کردیم که میتوانید در اینجا بخوانید). کله سیستیت بدون سنگ، ۵ درصد موارد کل این بیماری را در بر می گیرد. این اختلال در بیمارانی که به شدت بدحال هستند بخصوص اگر احتیاج به تزریق خون یا TPN داشته باشند به وجود می آید.

این بیماری با تریاد گرسنگی طولانی مدت، بی حرکتی و ناپایداری همودینامیک در ارتباط می باشد و به ویژه در بیماران بدحالی که تزریق خون یا TPN داشته اند مشاهده می شود.

علائم

درد شکمی، تب و لکوسیتوز در بیماران با تریاد فوق به نفع کله سیستیت بدون سنگ است (تریاد: گرسنگی طولانی، مدت ،بی حرکتی و ناپایداری همودینامیک)

یافته های زیر نیز در  تصویربرداری به نفع تشخیص این بیماری هستند:

• فقدان سنگ صفراوی
• ضخیم شدن دیواره کیسه صفرا
• مثبت بودن نشانه مورفی

درمان

آنتی بیوتیک وکله سیستکتومی درمان اصلی این بیماران می باشد. اگر بیمار به شدت بدحال باشد می توان جهت رفع انسداد کیسه صفرا از راه پوست درناژ نمود.

کله سیستیت مزمن

کله سیستیت مزمن، یک اصطلاح پاتولوژیک است که جهت توصیف انفیلتراسیون سلولی التهابی مزمن کیسه صفرا به کار میرود. حملات مکرر انسداد خفیف کیسه صفرا در طی روز ها یا سال ها سبب آسیب و التهاب مخاط میشود. در اکثر موارد علت سنگهای صفراوی هستند ولی در ۱۲ درصد موارد کله سیستیت مزمن، سنگ قابل مشاهده ای وجود ندارد.

علائم کولیک صفراوی بدون ویژگی‌های بالینی کله سیستیت حاد مشخصه کله سیستیت مزمن می باشد.

بهترین تست برای تشخیص اولیه سونوگرافی شکمی است. اگر سنگ در سونوگرافی شکمی دیده نشد از EUS برای مشاهده میکرولیتیاز (سنگ های مساوی یا کمتر از ۳ میلیمتر) استفاده می شود.

کله سیستکتومی لاپاروسکوپیک درمان انتخابی است ولی در ۵ درصد موارد مجبور به انجام کله سیستکتومی باز می شویم.